Schijnzelfstandigheid en de Wet DBA

Veel zonweringbedrijven maken gebruik van zzp’ers om flexibel in te spelen op pieken in de vraag, bijvoorbeeld tijdens het montage- of onderhoudsseizoen. Toch is het belangrijk om bij deze samenwerkingen goed op te letten: sinds 1 januari 2025 is de Belastingdienst namelijk gestart met strengere controles op schijnzelfstandigheid op basis van de Wet DBA. Dit heeft belangrijke consequenties voor zowel opdrachtgevers als zzp’ers in de zonweringbranche.

De Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) is bedoeld om duidelijkheid te scheppen over de arbeidsrelatie tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers. Het doel: schijnzelfstandigheid tegengaan. Die ontstaat wanneer een zzp’er feitelijk hetzelfde werk doet als een werknemer, maar zonder de bijbehorende zekerheden en verplichtingen. Onder de wet zijn beide partijen verantwoordelijk voor het correct inrichten van de arbeidsrelatie. Als blijkt dat er eigenlijk sprake is van loondienst – bijvoorbeeld omdat er gezag is of de zzp’er structureel en persoonlijk werk levert – kan de Belastingdienst dit als schijnzelfstandigheid aanmerken.

Wat is er veranderd per 1 januari 2025?

Hoewel de Wet DBA al sinds 2016 van kracht is, was de handhaving jarenlang opgeschort. Vanaf 2025 is daar verandering in gekomen. De Belastingdienst controleert weer actief op de juistheid van arbeidsrelaties, en opdrachtgevers kunnen bij overtredingen worden aangesproken. In 2025 blijft het bij waarschuwingen; vanaf 2026 kunnen boetes worden opgelegd.

Wel geldt een overgangsperiode: bestaande modelovereenkomsten die eerder door de Belastingdienst zijn goedgekeurd, blijven voorlopig geldig tot eind 2029. Zo krijgen bedrijven tijd om hun processen aan te passen.

Wanneer is er sprake van schijnzelfstandigheid?

Volgens de wet is er sprake van een dienstverband als aan drie voorwaarden wordt voldaan:

1. Persoonlijke arbeid – de zzp’er moet het werk zelf uitvoeren;
2. Loon – er is sprake van betaling voor het werk;
3. Gezag – de opdrachtgever geeft leiding of toezicht.

In de praktijk betekent dit voor zonweringbedrijven dat een zelfstandige die fulltime werkt, vaste werktijden aanhoudt, zich moet voegen naar bedrijfsinstructies, en bijvoorbeeld een bedrijfsbus gebruikt, waarschijnlijk niet als echte zelfstandige wordt gezien.

Daarentegen is een zzp’er die zijn eigen gereedschap en bus gebruikt, zelf bepaalt wanneer en hoe hij werkt, en opdrachten uitvoert voor meerdere opdrachtgevers, wel aantoonbaar zelfstandig.

Wat zijn de risico’s?

Als de Belastingdienst schijnzelfstandigheid vaststelt, zijn de gevolgen niet mals. Voor bedrijven betekent dit:

• Terugbetalen van loonbelasting en sociale premies (met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2025);
• Vanaf 2026: risico op boetes;
• Verplichting tot het aanbieden van een arbeidsovereenkomst;
• Eventuele reputatieschade.
• Voor de zzp’er kunnen de gevolgen ook groot zijn: verlies van belastingvoordelen (zoals de zelfstandigenaftrek) en terugbetaling daarvan, geen toegang tot sociale zekerheden, en het risico dat de Belastingdienst hem als werknemer aanmerkt.
• Hoe blijft u binnen de wet?
• Gelukkig kunnen zonweringbedrijven maatregelen nemen om veilig met zelfstandigen te blijven werken:
• Gebruik duidelijke opdrachtomschrijvingen: Leg vast wat het doel en de omvang van de opdracht is;
• Werk met modelovereenkomsten: Deze bieden houvast en zijn voorlopig nog rechtsgeldig;
• Vermijd gezagsverhoudingen: Geef geen gedetailleerde werkinstructies, verplicht geen bedrijfskleding, en laat de zzp’er zelf zijn planning bepalen;

Zorg dat de zzp’er zelfstandig opereert: idealiter werkt hij ook voor andere opdrachtgevers en gebruikt hij eigen materiaal.

Tot slot

De Wet DBA dwingt zonweringbedrijven om kritisch te kijken naar hun samenwerkingen met zzp’ers. Door bewust te sturen op zelfstandigheid en duidelijke afspraken te maken, blijft het echter mogelijk om flexibel en legaal samen te werken. Dat is niet alleen goed voor de continuïteit van uw bedrijf, maar ook voor een gezonde en eerlijke markt.